Czym jest dźwignia finansowa?

Mechanizm działania dźwigni zna każdy i wielokrotnie wykorzystuje w życiu codziennym. Dźwignia występuje na przykład w nożyczkach, obcęgach, huśtawce, wykorzystywana jest często w sportach walki, aby małym wysiłkiem pokonać czasami większego przeciwnika. Efektem działania dźwigni jest zatem zwielokrotnienie przyłożonej siły. Można stwierdzić, że dźwignia pozwala niewielkim wysiłkiem uzyskać duże rezultaty. Dowiedz się, jak przekłada się to na dźwignię finansową! 

Efektem dźwigni finansowej jest zwielokrotnienie naszego wyniku finansowego. Stopy zwrotu, jakie uzyskujemy z inwestycji w kontrakty terminowe, są dużo wyższe niż przy inwestycjach w instrumenty rynku kasowego, np. akcje. Należy jednak pamiętać, że stopy zwrotu odnoszą się zarówno do zysków jak i do strat. Dźwignia finansowa w kontraktach terminowych jest czynnikiem, który sprawił, że instrument ten jest tak bardzo popularny wśród inwestorów. 

Jak działa dźwignia w kontraktach terminowych? Przypomnijmy sobie definicję kontraktu: kontrakt jest umową. W związku z tym, tak jak w przypadku każdej umowy, w chwili zawierania kontrakt nie powinien wymagać od stron tej umowy żadnych nakładów finansowych. Środki pieniężne będą potrzebne dopiero w terminie wygaśnięcia, kiedy kontrakt będzie ostatecznie rozliczany. 

Pojawia się jednak problem wiarygodności partnera transakcji – czy wywiąże się on ze swoich zobowiązań. W życiu codziennym tę kwestię rozwiązuje zadatek. Jeżeli strona, która go wręczyła, nie wywiąże się z zobowiązań, wówczas zadatek jest zatrzymywany przez drugą stronę umowy. Jeżeli jednak to ona nie wywiąże się ze swoich zobowiązań, wówczas musi zwrócić zadatek, zazwyczaj podwójnej wysokości. Kwota zadatku stanowi niewielką część przedmiotu umowy. 

W przypadku kontraktów terminowych sprawa zabezpieczenia stron transakcji przed niewywiązaniem się jednej ze stron z umowy (zabezpieczenia tzw. ryzyka kontrpartnera) jest rozwiązana w podobny sposób – również poprzez gwarancje finansowe. Strony transakcji przed zawarciem transakcji terminowej są zobowiązane do wniesienia w biurze maklerskim tzw. DEPOZYTÓW ZABEZPIECZAJĄCYCH. Depozyt stanowi niewielki procent wartości całego kontraktu. Jego wysokość jest identyczna zarówno dla kupującego, jak i sprzedającego kontrakt. Depozyt jest finansową gwarancją, że druga strona transakcji wywiąże się ze swoich zobowiązań (więcej o depozytach w dalszej części artykułu). 

Dźwignia finansowa w kontraktach terminowych wynika zatem z tego, że strony transakcji, aby zawrzeć kontrakt, muszą wnieść jedynie depozyt zabezpieczający. Zyski i straty z inwestycji są natomiast wyznaczane w oparciu o pełną wartość kontraktu terminowego. Najlepiej zobrazuje to poniższy przykład. 

Kurs kontraktu terminowego na indeks WIG20 – 2 300 pkt 

Mnożnik kontraktu (wartość 1 pkt) – 20 zł 

Wartość kontraktu = 2 300 pkt * 20 zł = 46 000 zł 

Depozyt zabezpieczający – 8% 

Wartość depozytu zabezpieczającego = 8% * 46 000 zł = 3 680 zł 

Dźwignia finansowa = wartość kontraktu / depozyt zabezpieczający = 46 000 / 3 680 zł = 12,5 

Dźwignia finansowa na poziomie 12,5 oznacza, że rzeczywista ekspozycja na rynku jest 12,5 razy większa od depozytu zabezpieczającego, czyli od zainwestowanych środków. Mówi ona również o tym, o ile procent zmieni się zainwestowana kwota, gdy kurs kontraktu zmieni się o 1%. 

Zmiana wartości kontraktu terminowego o 1% = 2 300 pkt * 20 zł * 1% = 460 zł 

Zmiana wartości kontraktu / wartość depozytu zabezpieczającego = 460 / 3 680 = 12,5% 

Przy zmianie kursu kontraktu terminowego o 1% jedna ze stron kontraktu zarobi 12,5% a druga straci 12,5%.